ರಾಯದಳ ನಡೆಗೊಂಡುದೊಗ್ಗಿನ
ನಾಯಕರು ಮನ್ನೆಯರು ರಾಜಪ
ಸಾಯಿತರು ಸಂವರಣೆ ಸೌರಂಭದಲಿ ಸಂದಣಿಸೆ
ತಾಯಿಮಳಲುಬ್ಬಳಿಸೆ ಜಲನಿಧಿ
ಬಾಯಬಿಡೆ ಗರ್ಜಿಸುವ ನಿಸ್ಸಾ
ಳಾಯತದ ಸೂಳೊದಗೆ ಪಯಣದ ಮೇಲೆ ಪಯಣದಲಿ (ವಿರಾಟ ಪರ್ವ, ೫ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ರಾಜನ ಸೈನವು ಮುನ್ನಡೆಯಲು, ಸೇನಾನಾಯಕರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹೊರಟರು, ಸಾಮಂತರು ರಾಜರ ಆಪ್ತರು ಸಂಹ್ರಮದಿಂದ ಹೊರಟರು. ಈ ಸೇನೆಯ ತುಳಿತಕ್ಕೆ ಸಮುದ್ರದ ತಳದ ಮರಳು ಮೇಲೆದ್ದಿತು. ಕಹಳೆಗಳು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಸರದಿಯಿಂದ ಸದ್ದು ಮಾಡಲು ಸಮುದ್ರವೇ ಬಾಯ್ಬಿಟ್ಟಿತು.
ಅರ್ಥ:
ರಾಯ: ರಾಜ; ದಳ: ಸೈನ್ಯ; ನಡೆ: ಮುನ್ನುಗ್ಗು; ನಾಯಕ: ಮುಖಂಡ ; ಮನ್ನೆಯ: ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರನಾದವ; ಸಂವರಣೆ: ಸಂಗ್ರಹ; ಸೌರಂಭ: ಸಂಭ್ರಮ; ಸಂದಣಿ: ಗುಂಪು; ಮಳಲು: ಮರಳು; ಉಬ್ಬಳಿಸು: ಏರು; ಜಲನಿಧಿ: ಸಮುದ್ರ; ತಾಯಿಮಳಲು: ಸಮುದ್ರದ ಮರಳು; ಬಾಯಬಿಡಿ: ಮೇಲೇಳು; ಗರ್ಜಿಸು: ಆರ್ಭಟಿಸು; ನಿಸ್ಸಾಳ: ಚರ್ಮವಾದ್ಯ; ಸೂಳೊದಗೆ: ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಹೊಡೆತ; ಪಯಣ: ಪ್ರಯಾಣ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ರಾಯದಳ +ನಡೆಗೊಂಡುದ್+ಒಗ್ಗಿನ
ನಾಯಕರು +ಮನ್ನೆಯರು +ರಾಜಪ
ಸಾಯಿತರು +ಸಂವರಣೆ +ಸೌರಂಭದಲಿ +ಸಂದಣಿಸೆ
ತಾಯಿಮಳಲ್+ಉಬ್ಬಳಿಸೆ +ಜಲನಿಧಿ
ಬಾಯಬಿಡೆ +ಗರ್ಜಿಸುವ +ನಿಸ್ಸಾ
ಳಾಯತದ +ಸೂಳೊದಗೆ+ ಪಯಣದ +ಮೇಲೆ +ಪಯಣದಲಿ (ವಿರಾಟ ಪರ್ವ, ೫ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ‘ಸ’ ಕಾರದ ಜೋಡಿ ಪದ – ಸಾಯಿತರು ಸಂವರಣೆ ಸೌರಂಭದಲಿ ಸಂದಣಿಸೆ
(೨) ಪಯಣದ ಮೇಲೆ ಪಯಣ – ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಲು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 